İstanbul'da Deprem Sonrası Kentsel Dönüşüm İhtiyacı ve Finansman Çözümleri
İstanbul’da geçtiğimiz hafta yaşanan 6,2 şiddetindeki depremle birlikte kentsel dönüşüm ihtiyacı yeniden gündeme geldi. Uzmanlar, İstanbul'da 1,5 milyon konutun yenilenmesi gerektiğini ve 700 riskli konutun acil olarak dönüştürülmesi gerektiğini vurguladı. Dönüşüm sürecinin en büyük engeli ise finansman olarak öne çıkıyor.
Finansman Sorunu ve Çözüm Önerileri
Uzmanlar, kentsel dönüşüm için gerekli olan finansmanın sağlanması gerektiğine dikkat çekiyor. Kamu kaynakları mevcut olsa da, yeni finansman modellerine ihtiyaç duyuluyor. “Finansmanı ve maliyeti kendi içinden çıkacak alan bazlı dönüşümle kısa sürede riskli yapı stoğu yenilenebilir” diyen uzmanlar, kamu-özel işbirliklerinin önemine vurgu yapıyor.
Özellikle, KDV, tarife ve ücretlerde tam muafiyet sağlanmasının dönüşüm sürecindeki engelleri kaldıracağı ifade ediliyor. Bu tür düzenlemeler, dönüşüm projelerinin hızlanmasına yardımcı olabilir. Uzmanlar, “Bu yapıldığında, daha yaşanabilir, güvenli binalar ve çevrelere ulaşarak şehir de yaşanabilir bir hale gelecektir” şeklinde açıklamalarda bulunuyor.
Vatandaşın Rolü ve Dönüşüm Süreci
Kentsel dönüşüm uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, dönüşüm sürecinde vatandaşın borçlandırılmasının zorluklar doğuracağını belirtiyor. “Alan bazlı kendi kaynağından çıkan projelere ihtiyacımız var” diyen Şen, dönüşüm sürecinin ekonomik yetersizlikler nedeniyle zorlaştığını ifade ediyor. Bu nedenle, vatandaşların kendi konfor alanlarından feragat etmesi gerektiği vurgulanıyor.
Şen, dönüşüm sürecinin herkesin ortak malı olduğu bilinciyle hareket edilmesi gerektiğini belirtiyor. “Deprem, ülkemiz için bir gerçek. Bu nedenle, vatandaşlarımızın can güvenliği bu süreçte en öncelikli konu olmalıdır” açıklaması dikkat çekiyor.
Belediyelerin Rolü ve İşbirlikleri
Belediyelerin kentsel dönüşüm sürecinde önemli bir rol oynaması gerektiği ifade ediliyor. “Belediyeler bu sürecin başlatılmasında, yapımında ve arabuluculuk vazifesi görerek vatandaş ile müteahhit arasında sıkıntı yaşanmadan her türlü paketi hazırlayacak ve sorunu çözecek kurum olmalıdır” diyen Şen, bu sürecin şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerektiğini belirtiyor.
Dirençli kentsel oluşum için önce dirençli zihniyetlerin geliştirilmesi gerektiği vurgulanıyor. “Can ve mal güvenliği riskini ortadan kaldırıcı, hizmet ve refah odaklı hareket edilmeli” ifadesi, dönüşüm sürecinin önemini ortaya koyuyor.
KDV Muafiyeti ve Dönüşüm Sürecinin Hızlandırılması
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik, kentsel dönüşüm finansmanının sağlıklı bir süreç için kritik olduğunu belirtiyor. “Kentsel dönüşüm finansmanı oluşmadığı sürece sağlıklı bir süreçten söz edemeyiz” diyen Şişik, kamu özel işbirliklerinin önemine dikkat çekiyor.
Şişik, “KDV, tarife ve ücretler konusunda tam muafiyet sağlanması dönüşümün önündeki engellerin kaldırılmasına yardım sağlayacaktır” şeklinde açıklamalarda bulunuyor. Bu tür düzenlemeler, dönüşüm sürecinin hızlanmasına katkı sağlayabilir.
Yeni Daire Çıkarma Modelleri
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Kurucu Başkanı Sinan Türkkan, imar artışının çözüm olmadığını belirtiyor. “Müteahhit ile vatandaşın karşılıklı feragat göstererek finansmanı kendi içinden çıkan dönüşüm ya da güçlendirmenin mümkün olduğunu” ifade ediyor. Bu tür modellerin uygulanması, dönüşüm sürecini hızlandırabilir.
Türkkan, “Çeşitli modeller olabilir. Mesela, diyelim ki 10 daireli bir binada hak sahipleri ilave 5-10 metrekareden vazgeçtiğinde, apartman çok küçülmeden 2 daire daha çıkabiliyor” diyerek, dönüşüm sürecinin nasıl hızlandırılabileceğine dair örnekler veriyor. Bu tür uygulamalar, maliyetleri düşürerek dönüşüm sürecini kolaylaştırabilir.