Kayıtdışı Ekonomi Sorunları ve Çözüm Önerileri
Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran, kayıtdışı ekonominin Türkiye'nin en büyük sorunu olduğunu vurguladı. Yüksek vergilerin kayıtdışılığı teşvik ettiğine dikkat çekti. Baran, mevcut uygulamaların kayıt dışına çıkanları cesaretlendirdiğini ifade etti. Kayıt dışı ile mücadele edilmezse, kayıtlı olanların sıkıntıya gireceğini belirtti. 2025 ve sonrasında vergi tahakkuk ve tahsilatlarının hedeflenen seviyeyi yakalamasının zorlaşacağını uyardı.
Baran, vergi politikasından kayıtdışılığa, niteliksiz eğitimden üretim ve ticarette plansızlığa kadar birçok soruna değindi. Gelişmiş ülke modellerini örnek göstererek çözüm önerileri sundu. Kayıt dışı ekonominin, işini iyi yapanları zor durumda bıraktığını ifade etti. Örneğin, inşaat malzemeleri sektöründe faturasız alışverişin moda haline geldiğini belirtti.
Kayıtdışı Ekonominin Etkileri
Kayıtdışı ekonominin Türkiye'deki etkileri oldukça derin. Baran, kayıt altındakilerin sıkıntıya girdiğini ve kayıtsız alışverişin yaygınlaştığını belirtti. Denetimlerin azaldığını ve bunun sonucunda kayıtdışının arttığını ifade etti. İnsanların kayıt dışı olmayı zorunluluk olarak gördüğünü vurguladı. Bu durum, ekonomideki hastalıkların ağırlaşmasına neden oluyor.
Baran, geçmişte sıkı denetimlerin olduğunu ve insanların kayıtlı alışveriş yapmak zorunda hissettiğini hatırlattı. Ancak günümüzde kayıtsız ürünlerin serbestçe satıldığını belirtti. Müşterilerin faturalı ürün almak istemediğini, çünkü faturasız alternatiflerin daha ucuz olduğunu ifade etti. Bu durum, kayıtlı ticareti olumsuz etkiliyor.
Ticaretin Yeniden Yapılandırılması Gerekiyor
Baran, ticaret ve üretimin anayasasının yeniden yazılması gerektiğini savundu. Öncelikle vergi affı konusunun gündemden kalkması gerektiğini belirtti. Vergi oranlarının düşürülmesi gerektiğini vurguladı. Arz ve kapasite fazlası olan sektörlerde yeni yatırım izni verilmemesi gerektiğini ifade etti. Bu sayede, kayıtlı ekonominin teşvik edileceğine inanıyor.
Baran, vergi oranlarının düşürülmesi durumunda tahakkuk ve tahsilat oranlarının 1-2 yıl içinde en az 5 kat artacağına inandığını belirtti. Kayıt dışı alışverişin anlamsız hale geleceğini ve kayıtlı ekonomiyi teşvik edeceğini ifade etti. Vergi ödeme bilincinin törpülenmemesi gerektiğini vurguladı.
Finansman Sorunları ve Çözüm Önerileri
Finansman sorunlarına da değinen Baran, KOBİ'lerin finansmana erişiminin hayati önem taşıdığını belirtti. Kredi Garanti Fonu gibi uygulamaların acilen devreye alınması gerektiğini ifade etti. KOBİ'lerin toplam kredi içindeki payının düşük olduğunu vurguladı. Yatırım ve üretim ekosisteminin KOBİ'ler üzerinden gerçekleştiğini belirtti.
Baran, nitelikli eleman sorununa da dikkat çekti. Üniversitelerin niteliklerinin artırılması gerektiğini savundu. Nitelikli eleman bulmanın zorlaştığını ifade etti. Kamu çalışanlarının özel sektör deneyiminin olması gerektiğini belirtti. Bu durum, kamu ile özel sektör arasındaki iletişimi güçlendirecektir.
Kredi Kartı Kullanımının Teşviki
Kayıtdışı oranını azaltmak için kredi kartı kullanımının teşvik edilmesi gerektiğini belirtti. Kredi kartı komisyonları üzerinden bir çalışma yapılması gerektiğini ifade etti. Sosyal Güvenlik Kurumu ödemelerinde kredi kartı kullanımına yönelik komisyon veya vade farkı uygulanmaması gerektiğini savundu. Bu durum, prim tahsilatını artırabilir.
Baran, mükelleflerin sorumluluklarını yerine getirmek istediklerini ancak nakit paralarının olmadığını belirtti. Bu nedenle kredi kartıyla ödeme yapmak isteyenlerden ek ücret alınmaması gerektiğini ifade etti. Bu önerilerin hayata geçirilmesi, kayıt dışı ekonominin azaltılmasına katkı sağlayacaktır.